Beter voor de w-Aarde

De 19^e eeuw was de eeuw van de Keizers. De 20^e eeuw vormde de eeuw van de Landen en de Staten. En de 21^e eeuw? Welkom in de 21^e eeuw! Dit is de eeuw van de consument en de stad. Consument en stad zijn aan de macht. En alles wat niet authentiek is, transparant is of geen waarde toevoegt, verdwijnt. Het begin van deze eeuw staat in het teken van het klimaat, met het klimaat akkoord van Parijs als baken. Begin december dit jaar wordt in Madrid verder gewerkt aan de concretisering van dit akkoord.

Van vinken naar vonken!

Wat de uitkomst van Madrid ook wordt, het is een feit dat we aan het begin van deze eeuw op weg zijn naar een circulaire – zo je wil kringloop - economie waarbij we in verticale, horizontale, diagonale en vooral integrale en korte ketens niet meer uitgaan van wantrouwen of controle: Vinken. Nee, de echt dienstverlenende overheid gaat uit van geborgd vertrouwen, creativiteit en enthousiasme: Vonken en fonkelen. Daar zijn we nog niet, maar we hebben goede kaarten in handen.

Door meer inclusief en circulair te denken kunnen we een gouden eeuw bouwen op het fundament AgroFood. Immers, onze uitgangspositie is ijzersterk en alle lichten en trends richting verduurzaming inclusief anti-verspilling en gezondere voeding staan op groen voor Nederland. Mensen willen gezond ouder worden. Vier van de acht duurste ziekten in onze Westerse wereld zijn voedingsgerelateerd. We eten te veel high processed voedsel met allerlei bijzondere toevoegingen. En, over verspilling gesproken: er gaan in de wereld meer mensen dood aan obesitas en daarmee gepaard gaande kwalen dan aan hongersnood.

Circulair

Terug naar de natuur maar dan wel op een moderne en high tech manier. Wij menselijke soort zijn disconnected van die natuur. De natuur als inspiratiebron. De natuur kent geen afval, hoogstens reststoffen. En de vraag is wat wij met resten gaan doen; opwerken tot iets hoogwaardigs of omlaagwerken naar iets laagwaardigs zoals wij heel vaak deden. Niet meer denken dat van de gewassen één product wordt gebruikt en stengels en dergelijke afval is! Nee, uit een kas en van het land komen hoofdproducten, zoals tomaten of spruiten en daarnaast ook bijproducten zoals stengels en bladeren. En als er voedsel overblijft dat we niet meer geschikt vinden om op te eten, kunnen we dit aan insecten voeren die indirect via kweekvis of direct via bijvoorbeeld een krekelburger weer door mensen gegeten kan worden.

Dat zijn de nieuwe Principles. Waarde > Waardering > Opwaarderen. Dat is wat upcyclen doet. Geld stroomt naar waarde. Een goed werkende welvaarts- en welzijnsstaat moet je inrichten op het toevoegen van waarde. Dat noemen we biocascadering. Bio-wat? Biocascadering. Dat wil zeggen: je trekt eerst de meeste toegevoegde waarde (lees ook marge) uit de hoogste F uit de waardeketen.

Stel je teelt mais als praktisch voorbeeld. Haal dan eerst de inhoudsstoffen met de hoogste toegevoegde waarde voor Farma er uit, wat overblijft, daar maak je Food van (popcorn), daarna Feed (diervoeding) daarna Fibres (vezels uit de maïsstengel) en als je er echt niets hoogwaardigers meer mee kan, daarna pas Fuel (energie, vergisting). Dat is wat anders dan gesubsidieerd mais telen om deze rechtstreeks in de vergister te gooien.

Als je start bij de hoogste toegevoegde waarde, Farma, dan kun je cascaderen naar steeds lagere toegevoegde waarde (en steeds groter volume!): Farma - Food – Feed – Fibres - Fuel. De zogenaamde Ladder van Moerman wijst ons de weg, voeg waarde toe, of zoals emeirtus hoogleraar Rudy Rabbinge ons voordeed, speelt tikkertje met de F-jes;

• Farma 
  (Fragrances, Flavours, Flowers, gegroupeerd onder de groep Health), alle stofjes en werkzame moleculen uit de apotheek, komen van origine uit de natuur. De pillendraaiers maken ze synthetisch na, dat is de truc. Maar de natuur is nog altijd slimmer: veel stofjes in de plant versterken elkaar waardoor farmaceutische toepassing van complete planten (-extracten) veel effectiever kan zijn als pilletje met synthetische moleculen. De traditionele chinezen zijn dit zogenaamde entourage-effect nooit vergeten! Hoe mooi kan het zijn als we die natuurlijke of synthetische medicijnen niet nodig hebben. Als al die stofjes uit de natuur komen en veel waarde hebben, zouden we dus ook de natuur als bron kunnen ontdekken, natuurlijke keuzes en… ‘’let food be the medicine’’. Goed voedsel is voor elke arts het best voorgeschreven recept voor gezondheid. 
• Food 
  (Fruits, Fresh Vegetables, Food crops, Fodder, onder de groep Nutrition) Waardevolle en gezonde voeding en stoppen met high processed vulling.
• Feed / Fibres
  (Functional molecules, Fermentation products, Fibers, onder de groep Chemicals en Materials) Textiel, bouwmaterialen en bioplastics. Zomaar enkele voorbeelden waar we biomassa zinvol kunnen gebruiken en daarmee oliegebaseerde producten kunnen vervangen. Daarover gesproken, als we alle waarde uit de biomassa hebben gehaald, kunnen we dit goed in de bodem brengen. De aarde is aan het verschralen; veel koolstof (de C van CO2) is eruit gehaald en te weinig weer teruggestopt. Willen we blijven zorgen dat de aarde ons voldoende biomassa blijft leveren, moeten we zorgen dat onze akkers overal op de aardbol weer gezond worden. En dat is iets anders dan voorzien van voldoende kunstmest; dat gaat onder andere over voldoende humus, over voldoende koolstof waardoor het watervasthoudend vermogen wordt vergroot. Dan is het bij langere tijd zonder regen minder snel nodig om water te gaan geven. Het hangt allemaal samen en alleen zo heb je optimale grond- en grondstofbenutting.
• Fuel: (onder de groep Energy).

Het is simpel: met biocascadering haal je meer toegevoegde waarde van minder vierkante meters. Als je dat goed doet creëer je veel meer waarde en voorkom je heel veel verspilling. Voor de eerste groep Health heb je slechts een paar vierkante meter nodig. Voor de laatste groep Energy zou je vele vierkante kilometers nodig hebben. Als je met biomassa waar hoogwaardige stoffen uit zijn gehaald zelfs de bodem niet meer kunt voeden – bijvoorbeeld omdat er stoffen in zitten die je niet in je bodem wilt hebben - dan zou je het altijd nog kunnen inzetten voor energie toepassing.

Daarom beste lezers: hier liggen kansen, dit zijn belangrijke kaarten. De Agrofood kan dus veel meer dan food produceren en zonder dat CO2-, klimaat- of stikstofcrises in de weg hoeven te liggen, heel veel extra waarde toevoegen.

Wij wensen u een fantastisch gezonde toekomst!

Willem Kemmers - directeur Innoventuri en verantwoordelijk voor Biobased Innoveren Greenport West Holland
Roger Engelberts – directeur Imagro en lector co-creatief ondernemerschap HAS Hogeschool tot oktober 2019