25 april 2025 door Bart de Voogd

Neem recente maatschappelijke issues: de toeslagenaffaire, Groningen, stikstof en PAS-melders, en we hebben het al snel over ‘de menselijke maat’. We lijken het steeds vaker kwijt te zijn. In de toeslagenaffaire werden ouders onterecht als fraudeur bestempeld, PAS-melders die te goeder trouw hun boerenbedrijf aanmeldden, halen steeds vaker bakzeil in juridische procedures. Met een onduidelijke toekomst tot gevolg.

Toegegeven, vaak ligt het aan het ontbreken van heldere regels, we hebben een toetsing bij de rechter nodig om juridisch gedekt te zijn. En daarmee verliezen we snel uit het oog om ook echt te luisteren. Niemand die zich afvraagt: wat betekent dit voor deze mensen, voor hun dagelijks leven? En vaak ook hun waardigheid? Vaak ontbreekt het leiders aan empathisch vermogen. Het is een wezenlijk onderdeel.

Empathie is meer dan meeleven. Het is invoelen. Het vermogen om in de schoenen van een ander te staan. Om te begrijpen wat iemand drijft, waar angsten en verlangens zitten, en waarom gedrag ontstaat. Niet om te pleasen, maar om écht te kunnen verbinden en recht te doen aan de complexiteit van menselijke situaties.

In de landbouwdiscussie zien we hetzelfde patroon. Technocratische plannen, generieke meetmodellen, maar nauwelijks aansluiting op het gevoel van boeren. Voor hen gaat het niet alleen over stikstofnormen, maar over generaties werk, toekomstperspectief en bestaansrecht. Als je dat niet begrijpt, voer je geen gesprek—je duwt beleid over mensen heen. Dat werkt niet en dat wéét iedereen, diep van binnen. De wil om elkaar te begrijpen, werkt overigens twee kanten op. Ook vaak gehoord in de landbouwdiscussie: “Die mensen in Den Haag zitten achter een bureau, die snappen er niets van.” Als er niet ten minste vier generaties boerenbloed in je aderen stroomt, heb je niets te vertellen over de toekomst van de landbouw, lijkt soms de mening te zijn. Empathie, inleven en invoelen; het moet je ook gegund worden.

Empathisch leiderschap en oprechte verbinding is geen soft skill. Het is een strategische vaardigheid die vertrouwen opbouwt, weerstand verlaagt en samenwerking versnelt. Het is het verschil tussen leiding geven aan mensen of leiding nemen met mensen.

Wil je concreet aan de slag?

Hier zijn vijf manieren om empathisch te handelen in je leiderschap. En dat geldt overigens ook voor persoonlijk leiderschap:

Luister zonder oordeel
Laat je mening even achterwege. Stel vragen. Hoor wat er gezegd wordt—en wat niet.
Ken de context
Verdiep je in de leefwereld van je team, je klanten of je stakeholders. Wat zijn hun zorgen, hun waarden, hun grenzen?
Toon erkenning, geen medelijden
Erken die waarden en zorgen. Wat niet wil zeggen dat je er altijd aan kunt voldoen. Je hoeft het niet op te lossen. Soms is “ik snap dat dit lastig is” al genoeg om verbinding te maken.
Vertaal beleid naar beleving
Denk door: hoe komt dit besluit aan bij de ander? Wat verandert er in zijn of haar werk of ondernemersplan?
Wees benaderbaar
Laat zien dat je zelf ook leert, twijfelt, zoekt. Kwetsbaarheid opent de deur naar vertrouwen.

Als leider hoef je niet overal een antwoord op te hebben. Maar je moet wél bereid zijn om de vraag achter de vraag te horen. Alleen dan vind je de menselijke maat terug. En dat is waar echt leiderschap begint.

De vier dimensies van leiderschap

De afgelopen vier weken hebben we je meegenomen in de vier dimensies van leiderschap. We herhalen ze nog maar eens:

1. Integrale visie: Denk integraal en denk vooruit. Welke maatschappelijke doelen integreer je in je visie? Hoe kunnen bijvoorbeeld natuur/gezondheid, maatschappij en economie elkaar versterken? En welke punt aan de horizon zie je voor je? Dit vraagt om systeemdenken, wars van trends en persoonlijk gewin.

We gaven vijf uitgangspunten van een integrale visie: verlangen, oorsprong, karakter, zichtbaarheid en kracht. Lees hier meer over integrale visie.

2. Leiderschap met lef: Dit gaat over verantwoordelijkheid, vooral in tijden van tegenwind. Blijf niet hangen in de cirkel van invloed, maar onderzoek je verantwoordelijkheid in je cirkel van betrokkenheid. Blijf niet star vasthouden aan procedures: het doel is leidend, niet de weg ernaartoe. Het gaat hier om moreel leiderschap.

We bespreken de vijf kenmerken van gedurfd leiderschap: verantwoordelijkheid nemen, doen wat nodig is, veerkracht tonen, stappen durven zetten en het grote plaatje zien. Lees hier meer over lef en leiderschap.

3. Transparante Communicatie: Open communiceren is bouwen aan vertrouwen. Helder, eerlijk en menselijk communiceren. Vertrouwen is hier het leidmotief. Transparantie in denken en doen, ook als het pad niet altijd helder is, wekt vertrouwen. Houd het vizier open.

De eerste stap in het begrijpen van heldere communicatie is het ingewikkelde proces te ontwarren in inhoud (waar gaat het over?), relatie (met wie ga je op pad?) en het proces (hoe komen we daar?). Lees hier wat we te zeggen hebben over transparantie communicatie.

4. Oprechte Verbinding: Begrijp voordat je begrepen wil worden en verbind je met de zorgen en dromen van je stakeholders of relaties. Inleven is wat anders dan meeleven. En is je stip op de horizon scherp, dan begrijpt iedereen dat je met noordenwind anders laveert dan met westenwind.

We gaven vijf handvatten om een oprechte verbinding te testen: luisteren zonder oordeel, de context kennen, erkenning tonen, benaderbaar zijn en beleid en plannen verlaten naar beleving en oprechte communicatie.

Geïnteresseerd om met ons te praten over leiderschap? Doen we graag!

Neem contact op met Bart de Voogd

Meld je aan voor onze I-mailing

In onze I-mailing houden we je periodiek op de hoogte van de laatste ontwikkelingen bij Imagro. Nieuwe projecten, inspirerende blogs, openstaande vacatures én andere leuke weetjes. Vul je gegevens in wanneer je de I-mailing wil ontvangen.