door Martin Scholten
Nieuw Adaptief Perspectief
"Vorige week kreeg ik in Schotland een douche. Geen koude maar een hartverwarmende. Een warme douche zonder dat er ook maar 1 kubieke decimeter gas aan te pas kwam. Daarover later meer."
Martin Scholten, adviseur Imagro
Het Schotse platteland is al eeuwen gestoeld op een economie gebaseerd op natuurlijke rijkdom. Het rijke Schotse landschap geeft - in combinatie met de innovatieve Schotse landbouwtraditie - een verdienstelijk perspectief op een hoogwaardige, brede welvaart. Zo’n natuurlijk en agrarisch kapitaal moeten we koesteren, met goed rentmeesterschap. Met maatwerk gebaseerd op gebiedskennis en vakmanschap. En zeker met innovatief ondernemerschap van de nieuwe generatie boeren, de studenten.
De principes van kringlooplandbouw vormen hiervoor een sleutel: gebruik van de beschikbare grondstoffen, rekening houdend met de leefomgeving én gericht op de toekomstige marktbehoefte naar puur voedsel van een vakman. In een mix van verscheidenheid aan gewassen, fruit, melk, eieren en vlees.
Het lijkt zo klaar als een klontje. Maar dat is het niet. Immers ’stilstaan is de snelste manier om achteruit te gaan in een snel veranderende wereld’. Adaptief vermogen is nodig. Het Schotse platteland, de boeren in het bijzonder, kunnen alleen overleven als zich continu aanpassen. Dat weten de Schotten, zij zoeken een Nieuw Adaptief Perspectief (N.A.P.), nieuwe verbindingen, willen ‘ont-schotten’.
Geldt dat alleen voor Schotland? Zeker niet. Gebiedsgericht maatwerk is in mijn ogen ook in ons land de weg om te gaan. Maar dat vergt wel moed, visie en vertrouwen.
Ook Nederland heeft een rijke landbouwtraditie, die heeft gezorgd voor een brede welvaart op het platteland. Niet alleen onder boeren, maar ook onder andere burgers, buren, buitenlui en beleidsmakers. Van middenstanders die “van de boeren leven” tot ondernemers die het aantrekkelijke boerenlandschap en de charmante boerencultuur uitbaten. En natuurlijk niet te vergeten: de burgers van het platteland die in dorpen en steden leefbaarheid en saamhorigheid centraal hebben staan, gezegend met voorzieningen, verenigingen en evenementen die in vele boerengemeenschappen in Nederland nog in stand zijn gebleven, door die sociale cohesie. Nederland is een klein land, met veel mensen, met grote ambities, waarvoor ruimte nodig is. Ruimte die nog op het platteland te vinden is. De stad en de stedelingen weten die weg te vinden. Maar in plaats van een soort saamhorigheid rond ‘ons platteland’ is er sprake van groeiend onbegrip en wantrouwen tussen de stad en land, tussen randstedelingen en boeren, burgers en buitenlui op het platteland.
En dat spitst zich toe tot een strijd tussen perspectief voor natuur en perspectief voor de boer, terwijl landbouw en natuur ook heel goed naast en in elkaar kunnen bestaan in een onderlinge verbondenheid, in een rijk boerenlandschap. Immers beiden hebben de biologie als oorsprong. De boer is de beste buur van de natuur, mits rekenschap wordt gegeven aan dat natuurlijk ‘noaberschap’.
Wat we vandaag zien als een uitdaging voor de boer, is – let op – het verdienmodel voor de boer van morgen. Een paar voorbeelden. Het mitigeren van de klimaatverandering door koolstof vast te leggen, zorgen voor een schoon milieu, herstel van de biodiversiteit, gebruik en productie van circulaire grondstoffen voor bemesting en diervoeding. Met innovatieve, circulaire en op de natuur geïnspireerde boerenpraktijken op maat. Agrarische landschappen – de boer heeft ons Hollandse cultuurlandschap gevormd - worden zeer gewaardeerd als natuurrijke en rustgevende gebieden voor drukke burgers, met brede economische perspectieven. Geld stroomt naar waarde!
"Landbouw is meer dan voedsel produceren, het is de motor van de leefbaarheid op het platteland. Ook in de 21ste eeuw, ook in het drukbevolkte en stedelijke Nederland. Laten we met zijn allen daarop inzetten, boeren met burgers en buitenlui. In nabuurschap met de omgeving."
Terug naar Schotland exact een week geleden. Ik was daar op uitnodiging van de Scotland’s Rural College (SRUC). Een echte ‘plattelandsuniversiteit’, eentje waar ze nog echt trots zijn op het platteland als motor voor welzijn en welvaart. Ik mocht deze Plattelands Uni jarenlang begeleiden en adviseren. Daarbij heb ik altijd de samenwerking tussen wetenschap en praktijk gepromoot om zo de overgang te organiseren naar een toekomstige groene wereld. Zeg maar een stuk professionele inspiratie en navigatie.
En dan die douche… wat een verrassing. Ik werd in Schotland onderscheiden tot “Honorary Fellow” van SRUC. Deze eer viel me te beurt als blijk van waardering voor mijn inzet om het onderzoek en onderwijs in Schotland om te buigen naar een gebiedsgericht programma gericht op “The Scotish Natural Economy”.
Een onvergetelijke en eervolle ervaring. Ik werd er stil van. De prijs maakt me nederig, maar is ook een sterke motivatie om mijn relatie met SRUC uit te breiden: 'noblesse oblige'. En nog steviger deze aanpak ook in Nederland en Denemarken te promoten.
In een kleurrijke , traditionele ambiance in de ceremoniehal van de Glasgow University: Victoriaans. Een mooie stijl die de samenballing van cultuur en natuur triomfantelijk laat zien. Een stijl die victorie kraait. Victorie voor het platteland in een Nieuw – Adaptief – Perspectief.
Ook geschreven door Martin Scholten:
> Diversiteit geeft de sector extra kracht> Nederland als GIDS-land voor natuurinclusieve landbouw
Meld je aan voor onze I-mailing
In onze I-mailing houden we je periodiek op de hoogte van de laatste ontwikkelingen bij Imagro. Nieuwe projecten, inspirerende blogs, openstaande vacatures én andere leuke weetjes. Vul je gegevens in wanneer je de I-mailing wil ontvangen.