Transparantie: eerlijkheid in een verdeelde wereld

In onze visie speelt leiderschap zich af over vier dimensies: integrale visie, leiderschap met lef, transparantie communicatie en oprechte verbinding. Vandaag hoofdstuk 3 transparante communicatie. Transparant communiceren is makkelijker gezegd dan gedaan. Want mensen geven geen signalen af als in een handleiding. We interpreteren, vullen in, lezen tussen de regels. En wat de leider glashelder vindt, kan voor een team of klant aanvoelen als mist.

Nederlanders zijn dol op discussiëren over boeren, maar begrijpen ze ook echt wat er speelt? Transparantie is niet langer optioneel; het is essentieel. Dit betekent: open communiceren, niet alleen over successen, maar ook over dilemma’s. Leg uit waarom bepaalde keuzes worden gemaakt en wees eerlijk over wat wel en niet haalbaar is. Neem het stikstofdossier: hoe vaak zien we simplificatie in de media? Goede leiders nemen het voortouw om nuance en feiten centraal te stellen, zonder wollig taalgebruik of containerbegrippen. Iedereen heeft daar baat bij: heldere, transparante communicatie. En toch hebben we er vaak moeite mee. Of je nu een bestuurder bent, een teamleider, of een ondernemer.

De drie lijnen van communicatie

Een handige handleiding om communicatie transparant te maken, is het te ontleden in dimensies of lijnen. Bij alles wat je zegt of laat zien – of het nu een strategiepresentatie is, een overleg, een beleidsplan of gewoon een gesprek  – lopen altijd drie onzichtbare lijnen mee:

1. De relatie – met wie gaan we op pad?

Relatie gaat over erkenning en betrokkenheid. Voelen mensen zich gezien? Meegevraagd? Serieus genomen? Het loont de moeite om te onderzoeken met wie je praat.

Vooral bij overheden zien we vaak dat beleidsmensen over doelgroepen praten, maar nauwelijks met ze. Bij de stikstofaanpak bijvoorbeeld ging dat regelmatig mis. Het leidde tot frustratie, wantrouwen en protest. Boeren voelden zich geen partner, maar tegenstander. Aan de andere kant moet die rol je ook gegund worden. Beroepsgroepen (boeren zijn daar niet alleen in) accepteren vaak geen gesprekspartner als die ook niet met dezelfde ervaring aan tafel zit.

Ruud Zanders van Kipster betrekt dierenwelzijnsexperts, retailers én consumenten bij de keuzes. Het bedrijf communiceert niet vanuit "wij weten wat goed is", maar vanuit dialoog. Daardoor groeit draagvlak, en geen weerstand. Maarten van Dam van Schevichoven groeit is ook een mooi voorbeeld. In gesprek met de hele keten probeert Schevichoven de rol van regeneratieve landbouw uit te breiden, in de wetenschap dat verandering een zaak is van relaties bouwen.

Transparantie begint met: wie betrek je – en hoe laat je dat zien?

2. De inhoud – wat willen we bereiken?

Inhoud is vaak waar leiders het meest zeker van zijn: doelen, cijfers, plannen. Maar té vaak blijft het bij een presentatie of monoloog zonder uitleg over het waarom. Resultaat: onrust, roddels, reputatieschade. Als je duidelijk kunt uitleggen waar je keuzes op zijn gebaseerd koppel je strategie aan visie en neem je stakeholders mee in de afwegingen.

Transparantie vraagt om: context, keuzes en consequenties delen.

3. Het proces – hoe komen we daar?

Zelfs als de relatie goed is en de inhoud helder… dan nóg kan het misgaan als mensen niet weten wat er wanneer gebeurt. Je hebt een scherpe visie met heldere doelen en je stakeholders duidelijk in kaart, dan kan het nog fout gaan als de routekaart niet duidelijk is. Wie doet wat, wanneer, en welke ruimte is er voor inbreng? Zo wordt het proces zelf een bron van vertrouwen.

Transparantie betekent ook: geen black box van besluitvorming, maar een pad dat je samen bewandelt.

Onderstaand schema is een handige tool als je je communicatie wilt ontleden. En waar de dimensies elkaar raken. Goed uitgevoerd draagt transparante communicatie bij aan de essentie van heldere communicatie: relevantie, richting en verbinding.