Zonder kiezen blijf je kauwen.

Beste Dilan, Mona, Pieter, of Frans,

Regels leiden tot regels. Ze maken hersendood en hartenloos. Onze regeldrift is pathologisch; die ziekte heet controlitis. Nederland zit vanuit een stikstofdiscussie muurvast. Ondertussen doen we een half jaar over nieuwe verkiezingen in een tijd dat de wensen voor verandering over elkaar heen buitelen. De bouw, zorg, agri, energie, klimaat en natuur schreeuwen om voorrang. En ondertussen zakt Nederland door z’n hoeven door de regelzucht. Kijk alleen al naar de zorg en de land- en tuinbouw. Het zorgsysteem is een doodzieke patiënt die afstevent op een zorginfarct. Alleen al de zorg houdt 50.000 fte aan het werk om aan 451 externe regels te voldoen, waarbij de totale zorgkosten voor Nederland exploderen naar 140.000 miljoen euro. Ook in de agri en horti willen ondernemers minder bureaucratie, meer duidelijkheid en tijd. Doelvoorschriften i.p.v. middelvoorschriften. Rutte beloofde minder regels en bureaucratie. Maar in zijn 13 jaar is het aantal Rijksambtenaren gestegen met 5 % naar 147.746 stuks. Oja, volgens PwC daalde de productiviteit van de publieke dienst tegelijk met 9 %. De reden – oh humor – de regels! 

Nieuw leiderschap is nodig. En als ik een advies mag geven: ga uit van een Sterke Beknopte Visie die velen kan inspireren. Immers een sterke visie creëert nieuwe kennis. Kom met een ambitieus narratief voor 10 jaar voor ondernemende mensen, waar alles voor mag wijken. Door je ambitie te tonen ben je al halfweg. Denk aan Kennedy en de maanlanding in 1970. En twee: ga uit van een integrale aanpak. Dus denk niet eendimensionaal of sectoraal maar multimodaal. Val aan op onderwerpen die én de zorg-, energie-, agri-, en gezondheids-, én klimaat-transitie in één synergetische klap aanpakken.

Kiezen moeten we. Loop niet met de kudde mee. Immers als je achteraan de kudde loopt, loop je altijd door de stront. Mijn devies: wat je ook kiest, kies zelf. Kies weloverwogen. Kies dus! Want zonder kiezen blijf je kauwen. Ja. En dan zit er geen smaak meer in. Kom je bij middelmatigheid. We hebben juist kleur nodig. Daarom: Natuurorganisaties stop met postzegelnatuur en het laten bloeien  van duizend stikstofgevoelige bloemen. Land- en tuinbouw: stop met verdere intensivering en productiviteitsstijging, kijk naar waarde. Industrie en consument; stop met nog goedkoper leveren en kopen.

In deze nieuwe tijd moeten we van de stokpaardjes af, omdat de samenleving én ons klimaat verandering eisen. Beloning werkt dan veel beter dan beboeten. Nederland is een metropool. En die stad kán de meest duurzame regeneratieve gezonde voedseldelta van de wereld worden. Maar dan heb je wel visie nodig en moeten we durven springen. Dan kunnen we weer GIDS land worden: Gezond. Innovatief. Duurzaam. Sociaal.

Zullen we?